Stosownie do art. 78 ust. 1 pr. aut. twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego już naruszenia autorskich praw osobistych, twórca może żądać: zaniechania tego działania, dopełnienia przez osobę, która dopuściła się naruszenia, czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności złożenia publicznego oświadczenia o odpowiedniej treści i formie, przyznania twórcy przez sąd odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (jeśli naruszenie było zawinione), zobowiązania sprawcy naruszenia, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny (jeśli naruszenie było zawinione). Odpowiedzialność z tytułu naruszenia autorskich praw osobistych jest odpowiedzialnością obiektywną, niezależną od winy i dobrej lub złej wiary osoby, która się dopuściła naruszenia. Za życia twórcy uprawnienie do występowania z powództwem z tytułu zagrożenia lub naruszenia autorskich praw osobistych przysługuje wyłącznie jemu. W przypadku współautorstwa utworu, legitymacja czynna przysługuje każdemu ze współautorów. Ochrona autorskich praw osobistych twórcy może być dochodzona także po jego śmierci. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, po jego śmieci roszczenia mogą być zgłaszane przez małżonka zmarłego, a w przypadku jego braku kolejno: zstępnych, rodziców, rodzeństwo, zstępnych rodzeństwa, jak również przez stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy (art. 78 ust. 2-4 pr. aut.). Zgodnie z art. 17 pkt 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych należą do właściwości rzeczowej sądów okręgowych, bez względu na ich niemajątkowy lub majątkowy charakter.

Przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewidują odpowiedzialność karną m.in. za: przywłaszczenie sobie autorstwa albo wprowadzanie w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu (art. 115 ust. 1 pr. aut.) – plagiat, rozpowszechnianie bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzego utworu w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, ewentualnie publiczne zniekształcanie takiego utworu (art. 115 ust. 2 pr. aut.). Przestępstwa te są zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności do lat 3, a ich ściganie następuje z oskarżenia publicznego.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 pr. aut. uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa: zaniechania naruszania, usunięcia skutków naruszenia, naprawienia wyrządzonej szkody (na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku, gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu), wydania uzyskanych korzyści. Niezależnie od wskazanych powyżej roszczeń, uprawniony może także domagać się: jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd; zapłaty przez osobę, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, odpowiedniej sumy pieniężnej, nie niższej niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia, na rzecz Funduszu Promocji Twórczości, gdy naruszenie było zawinione i zostało dokonane w ramach działalności gospodarczej wykonywanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek. Odpowiedzialność z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych ma charakter obiektywny – powstaje w każdym przypadku bezprawnego wkroczenia w sferę objętą monopolem twórcy. Z roszczeniem z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych może wystąpić twórca, jego następca prawny zarówno pod tytułem ogólnym (np. spadkobierca), jak i pod tytułem szczególnym (nabywca poszczególnych uprawnień majątkowych), a także inny niż twórca pierwotny podmiot autorskich praw majątkowych, np. pracodawca oraz jego prawny następca. W przypadku współautorstwa utworu legitymacja czynna przysługuje każdemu ze współautorów. Poza bezpośrednio poszkodowanymi naruszeniem autorskich praw majątkowych z roszczeniami mogą występować inne podmioty, w tym licencjobiorca wyłączny, o ile strony umowy licencyjnej nie postanowiły inaczej. Legitymowana czynnie może być również organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskim i prawami pokrewnymi w odniesieniu do pól eksploatacji objętych zbiorowym zarządzeniem. Jak już wskazywano powyżej, sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych należą do właściwości rzeczowej sądów okręgowych (art. 17 pkt 2 k.p.c.).

Odpowiedzialności karnej za naruszenie autorskich praw majątkowych dotyczą przepisy art. 115-1221 pr. aut. Penalizacji w świetle tych przepisów podlegają w szczególności: nieuprawnione rozpowszechnianie cudzych utworów w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania (zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2) – art. 116 pr. aut., nieuprawnione utrwalanie lub zwielokrotnianie utworów (zarówno w wersji oryginalnej, jak i w postaci opracowania), podyktowane celem ich dalszego rozpowszechniania (zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2) – art. 117 pr. aut., obrót nielegalnymi kopiami utworów (zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5) – art. 118 pr. aut., wytwarzanie urządzeń lub ich komponentów przeznaczonych do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworów (zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3) – art. 1181 pr. aut., uniemożliwianie lub utrudnianie wykonywania prawa do kontroli korzystania z utworów (zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku) – art. 119 pr. aut.